Greijdanus wil effect van brede vorming op leerlingen in kaart brengen met een Auctoraat

Het idee voor het Auctoraat borrelde bij Tempelman – Lam op na een gesprek met de VO-raad, waarin werd gesproken over een practoraat zoals die functioneert in het mbo, maar dan voor het voortgezet onderwijs. Zij werd heel enthousiast over dit idee en deelde dit met bestuurder Martin Jan de Jong. ‘’Hij verbond hier gelijk actie aan en zei: ‘Dit wil ik voor Greijdanus’’, vertelt Tempelman – Lam.

De Jong had ook al vrij snel een Auctor op het oog: Hans Vogelzang. ‘’Wat ik altijd mooi vond aan Martin Jan, is dat hij een enorme visionair was en tegelijkertijd ook heel realistisch dacht. Hij wist het idee goed om te zetten in deelstappen die nodig waren om dit te realiseren. Zijn enthousiasme was heel aanstekelijk naar anderen toe.’’

Met het onlangs overlijden van hun dierbare collega Martin Jan de Jong zullen Vogelzang en Tempelman het Auctoraat verder voortzetten. Met zijn enthousiasme in hun achterhoofd, een berg aan ervaringen en eigen ideeën hopen zij het Auctoraat in lijn met zijn denken door te zetten.

Het Auctoraat Brede Vorming bestaat uit drie pijlers. De eerste is een theoretische pijler, de broedplaats, waarin wordt nagedacht wat Greijdanus precies met brede vorming bedoelt. De tweede pijler is de werkplaats, waarin content en materialen worden ontwikkeld die bijdragen aan de vorming van leerlingen. De derde pijler is de zoekhoek, waarin onderzoek gedaan wordt aan de effecten van brede vorming op de leerlingen.

De visie is volgens Tempelman – Lam en Vogelzang duidelijk, maar in de praktijk moet er nog veel ontwikkeling worden doorgemaakt. Dit omdat ook vanwege de huidige pandemie sommige zaken iets langzamer gaan. Het doel is uiteindelijk door het ontwikkelen, implementeren en evalueren van vormende praktijken de kennis over vorming te verrijken en het effect daarvan op jongeren, medewerkers en de context van de school in kaart te brengen. ‘’Met deze manier van werken helpen we een visie praktisch te maken, stapsgewijs te implementeren en te ontdekken voor wie en in welke mate dit zinvol is’’, aldus Vogelzang.

De onderzoeksagenda van het Auctoraat is momenteel nog in ontwikkeling, maar onderzoekspunten zijn onder meer: Hoe hebben leerlingen activiteiten die specifiek op vorming gericht zijn ervaren? En merken ze zelf in hun leven dat ze dingen anders zijn gaan doen? Om te bouwen aan een geïntegreerd vormingscurriculum , gebruikt Greijdanus het Agora-model. Dit bestaat uit acht sferen, waaronder de publieke sfeer, politieke sfeer, kunst en sport. ‘’We gaan onderzoek doen aan de vraag in welke mate we leerlingen ‘blootstellen’ aan al deze sferen en wat die ervaringen voor hen opleveren. Deze uitkomsten worden gebruikt om het curriculum verder aan te vullen en te verbeteren’’, vertellen Vogelzang en Tempelman – Lam.

De eerste insteek van auctor Vogelzang is het informeren en doorpraten met collega’s en teamleiders binnen de school. ‘’Zo hadden we vorige maand een studiedag waarbij de doelen van het Auctoraat werden uitgelegd aan de collega’s. Martin Jan en zijn opvolger waren hier ook bij. Het doel hiervan was om door te praten over de eerder genoemde drie pijlers en doordenken hoe we dit breder kunnen inzetten dan enkel in het Auctoraat’’, legt Vogelzang uit.

Daarna, als er voldoende scherpte en helderheid is, komt het bij de leerlingen terecht. Zij zullen wellicht de term Auctoraat niet kennen, maar volgens Vogelzang is het belangrijkste dat de leerlingen weten dat er een plek is naar waar naar hen wordt geluisterd, waar ze hun ervaringen kunnen delen en kunnen zien hoe wij ons vormingsonderwijs willen verbeteren. Een manier waarop leerlingen straks betrokken worden, is onder meer via vragenlijsten. ‘’Als je aan 2000 leerlingen een vraag stelt, heb je een schat aan informatie. We hopen hiermee de lerende cultuur van de school te verbeteren en de vormende ervaringen van jongeren te versterken.’’

Ook hoopt het Auctoraat met deze onderzoeksplek andere scholen te inspireren om hiermee aan de slag te gaan. ‘’Het is ook de bedoeling dat andere school dit oppakken, niet persé op hetzelfde thema’’, zegt Vogelzang. Zo is er een landelijke stichting in oprichting, waar Verus eveneens bij betrokken is, waarmee een landelijke beweging kan worden gemaakt. ‘’Er zijn ontzettend veel thema’s in het vo die aandacht vragen en waar vanuit de praktijk meer onderzoek naar nodig is. Een Auctoraat kan daarin behulpzaam zijn.’’

Er is dan ook al vanuit verschillende hoeken aandacht voor het initiatief van Greijdanus. ‘’Het is vooral interesse in het beleid. Hoe zet je een Auctoraat op? Welke doelen stel je? Vooral de derde pijler rondom onderzoek roept veel herkenning op. In de praktijk zie je dat scholen veel zaken zelf initiëren, maar het moeilijk vinden om de cyclus helemaal te doorlopen en het effect van een onderwijskundige interventie in kaart te brengen’’, meent Vogelzang.

Daarom hoopt het tweetal dat Greijdanus een plek wordt waar mensen graag komen om te zien wat het effect is van het beleid rondom brede vorming. ‘’Dat andere scholen, bestuurders of geïnteresseerden met ons meekijken, vragen stellen en het gesprek aangaan. Zo kunnen we iets met elkaar delen én blijven we kritisch kijken naar waarom we dit doen’’, zegt Tempelman – Lam.

In het mbo werden in vijf jaar tijd zestig practoraten opgezet. Vogelzang en Tempelman – Lam hopen dan ook dat het Auctoraat een soortgelijke beweging in gang zet. Zo zijn er vele andere thema’s als actief leren, formatief werken en zelfverantwoordelijk leren die veel aandacht krijgen in het Nederlandse onderwijs, maar die lastig zijn om systematisch in het onderwijs te implementeren.

‘’We staan er dus ook echt voor open dat anderen contact met ons zoeken als ze meer willen weten. Daarnaast hopen we ook uit te leggen hoe zij een Auctoraat kunnen opstellen en aan welke eisen je moet voldoen. We hebben richtlijnen op papier gezet voor de kwaliteitsborging van een Auctoraat. Welke voorwaarden horen erbij? Wat wordt er verwacht van een auctor en welke plek krijgt een Auctoraat in je organisatie? Je kunt dus niet zomaar zeggen: we starten een Auctoraat, met onze stichting hopen we anderen te helpen dit op een doordachte manier te doen’’, aldus Tempelman – Lam.

Verus is betrokken bij de Stichting Auctoraten, ook vanwege onze inzet voor Geïnspireerd Goed Onderwijs. Daarnaast zal Verus ook participeren in het doordenken van relevant onderzoek en onderzoeksvragen. Ook zullen relevante uitkomsten van onderzoeken via de kanalen van Verus worden gedeeld.

Meer weten over het Auctoraat op Greijdanus? Op de website van het Auctoraat is meer te lezen.

Verus schreef naar aanleiding van het overlijden van gewaardeerd Greijdanus bestuurder Martin Jan de Jong een in memoriam. Dat is hier te lezen.