Tweede Kamer stemt in met aangepaste burgerschapswet: wat zijn de gevolgen?

Kamerleden Kirsten van den Hul (PvdA), Peter Kwint (SP) en Lisa Westerveld (GroenLinks) stelden dat zij verschillende voorbeelden hebben gezien van scholen die wat de Kamerleden betreft te los omgingen met de burgerschapsopdracht in het onderwijs. Daarom dienden zij een amendement in om juist het aanleren van kennis over en respect voor allerlei verschillende groepen in de samenleving nadrukkelijk in de wet op te nemen. De indieners van het amendement hebben ervoor gekozen om in de formulering van het amendement aan te sluiten bij artikel 1 van de Grondwet.

De voorgestelde herziening van de burgerschapsopdracht voor het funderend onderwijs (artikel 8 WPO, artikel 17 WVO en artikel 11 WEC) luidt nu als volgt (wijzigingen door het amendement zijn dikgedrukt):

1. Het onderwijs bevordert actief burgerschap en sociale cohesie op doelgerichte en samenhangende wijze, waarbij het onderwijs zich in ieder geval herkenbaar richt op:
   • het bijbrengen van respect voor en kennis van de basiswaarden van de democratische rechtsstaat, zoals verankerd in de Grondwet, en de universeel geldende fundamentele rechten en vrijheden van de mens, en het handelen naar deze basiswaarden op school;
   • het ontwikkelen van de sociale en maatschappelijke competenties die de leerling in staat stellen deel uit te maken van en bij te dragen aan de pluriforme, democratische Nederlandse samenleving; en
   • het bijbrengen van kennis over en respect voor verschillen in godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, afkomst, geslacht, handicap of seksuele gerichtheid alsmede de waarde dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden.
     
2. Het bevoegd gezag draagt zorg voor een schoolcultuur die in overeenstemming is met de waarden, bedoeld in het eerste lid, onderdeel a, creëert een omgeving waarin leerlingen worden gestimuleerd actief te oefenen met de omgang met en het handelen naar deze waarden en draagt voorts zorg voor een omgeving waarin leerlingen en personeel zich veilig en geaccepteerd weten, ongeacht de in het derde lid, onder c, genoemde verschillen.

Een brede coalitie van onderwijsorganisaties pleitte eerder voor ondersteuning en facilitering van de mensen in de klas die verantwoordelijk zijn voor burgerschapsonderwijs. Eppo Bruins (ChristenUnie) en Michel Rog (CDA) dienden daarom een motie in waarin de regering verzocht wordt om het onderwijs structureel te faciliteren in het professionaliseren, opleiden en ondersteunen van leraren binnen het domein burgerschapsonderwijs en de profielorganisaties daarbij te betrekken. Met succes: de motie werd met algemene stemmen aangenomen.

Michel Rog en Eppo Bruins constateerden ook dat er op dit moment geen duidelijk kader ligt voor het inspectietoezicht. Daarom verzochten zij de regering in een motie om samen met het onderwijsveld en de Inspectie van het Onderwijs een duidelijk kader op te stellen waaruit de reikwijdte van het inspectietoezicht met betrekking tot de burgerschapsopdracht moet blijken. Ook deze motie werd met algemene stemmen aangenomen.

In het burgerschapsdebat werd veel aandacht besteed aan de identiteitsverklaringen die sommige scholen hanteren. Verschillende partijen stelden dat er scholen zijn die de toelating van kinderen afhankelijk maken van een verklaring waarin de ouders moeten tekenen dat ze homoseksualiteit afwijzen. Zij vinden dit volstrekt onacceptabel en haaks staan op de burgerschapsopdracht die scholen hebben. Kamerlid Peter Kwint diende daarom een motie in die het kabinet verzoekt met spoed een einde te maken aan dit soort verklaringen. Alle partijen met uitzondering van de SGP stemden voor deze motie.

Het wetsvoorstel zal eerst in de Eerste Kamer worden besproken. De verwachte inwerkingtreding van de nieuwe wet is op 1 augustus 2021.