De relevantie van de leeropdracht is vooral gelegen in de eigen bijdrage van katholieke scholen aan de samenleving. Zoals Erik Borgman in zijn boek ‘De school als bouwplaats’ beschrijft: scholen zijn de bouwplaats voor de samenleving. “Mijn inzet is om samen met scholen manieren te ontwikkelen om een bouwplaats van de samenleving te zijn. Met een praktijkgerichte manier van onderzoek doen wil ik ze helpen met het hoe en bewustwording creëren waar ons onderwijs goed voor is en wat wij bijdragen aan de samenleving”, legt Van der Zee uit. Daar ligt volgens hem de opdracht van de leerstoel: kritisch bijdragen aan de samenleving.
Door met en voor scholen onderzoek te doen, hoopt Van der Zee een impuls te geven aan scholen om hun opdracht in de tekenen van de huidige tijd te leren verstaan. Kortom: wat past bij hen? En wat staat hen te doen? Onder meer op het gebied van persoonsvorming van leerlingen, omgaan met verschillen, burgerschapsvorming en duurzame kwaliteitscultuur. “Samen onderzoek doen kan een impuls geven om hierin goede stappen te zetten. De nadruk ligt hierbij op samen, juist voor Verus als vereniging. Want eigenaarschap van schoolontwikkeling ligt niet bij mij, maar vooral bij bestuurders, schoolleiders, docenten en staf. Dat eigenaarschap wil ik alleen maar verder stimuleren.”
Leerlingen betrekken
Van der Zee heeft vanuit zijn rol in de kennisalliantie al ervaring in onderzoek doen met scholen, maar waar wil hij concreet in de leerstoel mee aan de slag? “Persoonsvorming is voor veel scholen een kwestie, met name de motivatie van leerlingen. Ze merken dat leerlingen niet meer op dezelfde manier gemotiveerd raken als in het verleden. Maar scholen denken nog veelal op de oude manier: als we maar zorgen voor een breed aanbod, worden leerlingen vanzelf gemotiveerd. Dat werkt niet zo”, legt hij uit.
Een van de scholen van OMO waar hij al in de praktijk onderzoek doet, wilde al wat stappen zetten wat betreft persoonsvorming. Niet focussen op de hoeveelheid van het aanbod, maar juist kijken naar of leerlingen de kans krijgen om het nut en zin van persoonsvorming in te zien. “Je wil dat ze zich bewust worden van hoe dit bij hen past als persoon en wat het bijdraagt aan hun (samen) leven. Door leerlingen te betrekken geef je betekenis aan wat ze doen. Ik zou graag ook in mijn leerstoel manieren willen ontwikkelen om leerlingen een stem te geven, om zo onderwijsarrangementen te ontwikkelen voor persoonsvorming. Niet als truc om ze tevreden te houden, maar ze oprecht betrekken bij het proces en hen serieus nemen. Daar is een enorme winst te behalen”, meent Van der Zee.
Praktische verstandigheid van schoolleiders
Een ander voorbeeld waar hij in zijn leerstoel aandacht aan gaat besteden is een duurzame kwaliteitscultuur, oftewel praktische verstandigheid van schoolleiders. “Schoolleiders hebben een belangrijke rol in keuzes maken wat wel of niet binnen de school past. Zij zijn als een poortwachter. Je kunt wel heel mooi opschrijven in een visie wat van waarde is voor je school, maar om hier dagelijks vanuit te handelen en dit door te laten klinken in je school, is een hele klus. Ik wil met schoolleiders ontwikkelen hoe we praktische verstandigheden kunnen ontwikkelen om leiding te geven van uit de bedoeling van de school.”
Met de leerstoel richt Van der Zee zich met name op katholieke scholen. Dit heeft ermee te maken dat de Radboud Universiteit ook een bijzondere verbinding met het katholiek onderwijs heeft. Niet onbelangrijk: “Er ligt ook nog een leemte in het onderzoek doen in katholiek onderwijs. In de protestants-christelijke zin zijn er al meer leerstoelen. Ik wil graag voorzien in de behoefte en het onderwijs inspireren vanuit de katholieke sociale leer.”
