Of je nu stichting of vereniging bent: zo verenig je mensen rondom jouw onderwijs!

“Wat voor bestuursvorm je ook hebt, het gaat erom dat je als onderwijsorganisatie dingen samen voor elkaar krijgt, een school is een samenleving in miniatuur”, weet onderzoeker Henk den Uijl. “Óók, of juist, als het lastig is als een selecte groep ouders zich te veel met de school bemoeien, de leraren zich ingraven of het bestuur op afstand staat.”

Scholen maken sinds een aantal jaar massaal de overstap van vereniging naar stichting. En daarvoor wil Den Uijl waarschuwen. “De rol van ouders of leden als noodrem, verdwijnt.” In het onderzoek geven de onderzoekers een aantal tips voor het instandhouden van de vereniging. Den Uijl geeft er al een paar weg:

1. Vaak is maar een heel klein aantal ouders lid van de schoolvereniging. Maak daarom standaard iedere ouder lid die zijn kind komt aanmelden. Tenzij hij dat niet wil natuurlijk.
2. Haal financiële drempels weg om lid te worden. Daardoor krijg je een bredere vertegenwoordiging in de vereniging.
3. Laat de vereniging maar slapen. Komt er niemand op de ALV? Ga niet meteen sippen dat je maar beter een stichting kunt worden. Mensen zijn schijnbaar tevreden, of niet ontevreden. En regel dat, als er vragen zijn die dichtbij het hart van de school liggen, ouders met voldoende handtekeningen om een ALV kunnen vragen.

Maar stel je bent, zoals zoveel onderwijsorganisaties, intussen een stichting. “Juist ook dan moet je vormen van democratie invoeren”, zegt Den Uijl. “Want als maatschappelijke organisatie moet je democratische processen verankeren.”

Er is toch medezeggenschap? Vinkje gezet! “Ja, maar zeker in grote scholengroepen hoor je van ouders dat ze toch niet heel veel in te brengen hebben.” Tips? Ja, die heeft Den Uijl:

1. Moet je een nieuwe bestuurder aannemen, richt dan een commissie in waarin ook werknemers en ouders vertegenwoordigd zijn
2. Laat ook ouders vertegenwoordigd zijn in de raad van toezicht. Er is een soort discours over wat goed bestuur en toezicht is, dat komt ook door codes en de overheid die veel nadruk legt op onafhankelijkheid. Maar je bent bijzonder onderwijs, dus neem een beetje de vrijheid en kijk of je ouders en leraren kunt laten meedenken met de toezichthouder.

Meer democratie is niet makkelijk, benadrukt Den Uijl. De ‘democratische cirkel’ rondmaken, “echte macht geven en niet alleen afgeleide macht”... “In een stichting heb je als bestuur weliswaar veel meer mandaat. Maar juist die onvolmaaktheid die bij samenleven komt kijken, hoort bij de school.”

Benieuwd naar de rest van dit onderzoek? Op 7 november organiseert Verus een netwerkbijeenkomst voor toezichthouders en bestuurders waar prof.dr. Mark van Twist, decaan en bestuurder van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur, de uitkomsten presenteert en daarover met u in gesprek gaat. Welkom!

Voor Verus onderzocht hij, samen met Henk den Uijl, Petra Ophoff en Myrthe van Delden, de betekenis die een schoolvereniging kan hebben in deze tijd. Verenigingen staan in het huidige tijdsgewricht onder druk; ondanks de rijke traditionele binding is schaalvergroting vaak een reden voor een schoolvereniging om zich te laten omvormen tot een stichting. En dat terwijl de vereniging als zodanig een belangrijk platform kan zijn.