‘Israëlreis heeft me extra doen beseffen dat de school een leerplek voor het leven is’

Voor schooldirecteur Bart Oud stond de wens al langer om een reis naar Israël te maken. Toen hij een aantal jaar geleden op het jaarlijkse Verus-event rondliep, kwam hij informatie over deze reis tegen. “Ik ben zelf veel bezig met de brede ontwikkeling van kinderen. Niet alleen op het gebied van burgerschap, maar ook de laag eronder. Daarnaast ben ik levensbeschouwelijk erg geïnteresseerd. Toen ik de reis zag, dacht ik dan ook: dit past bij mij. Toen ben ik me er verder in gaan verdiepen en in overleg geweest met mijn bestuurder. Het leek ons allebei goed dat ik ook buiten de context van onze eigen school deze reis aan kon gaan. Uiteindelijk ben ik afgelopen oktober met een groep onderwijsprofessionals, Verus-adviseurs en rabbijn Awraham Soetendorp afgereisd naar Israël en de Palestijnse gebieden.”

Oud had voorafgaand aan de reis enkele verwachtingen over wat hij zou meemaken. Zo hoopte hij meer duidelijkheid te krijgen hoe scholen daar omgaan met polarisatie en tegenstellingen in de samenleving, en wat zij bijdragen om dit te verkleinen. “Ik heb hier zeker wel antwoorden op gevonden, maar wel anders dan ik in eerste instantie dacht. Zo zie je dat aan beide kanten van de Israëlische Muur mensen met hun eigen zaken bezig zijn. Zo heeft Oud in het verhalenhuis ervaren dat de Palestijnen die daarbij betrokken zijn vooral bezig met hoe christenen en moslims kunnen samenwerken, terwijl Israëliërs zich veelal richten op hun welzijn en de veiligheid. Kinderen en volwassenen van beide kanten van de muur kennen elkaar niet, dus houden ook geen rekening met elkaar. Ze weten niet wat elkaar drijft en hoe ze in het leven staan. Doordat geen enkel Palestijns kind een Israëlisch kind kent, staan ze later sneller lijnrecht tegenover elkaar doordat ze geen gezicht hebben van de ander”, zegt Oud.

Dat is ook een van de belangrijkste dingen die Oud mee terug naar huis heeft genomen. “Ik heb nog meer het besef dat het omarmen van verschillen en elkaar beter leren kennen heel belangrijk is, ook voor ons onderwijs. Wat als je elkaar kent, geef je elkaar gezicht en wordt de wereld mooier. Ze zeggen niet voor niets: onbekend is onbemind. Wij zitten in een samenleving waar polarisatie ook groeit en waar de onderwijsminister hamert op taal- en rekenopbrengsten. Dit is hartstikke belangrijk, maar dit stukje samen leren leven moeten we niet vergeten. De school is namelijk een leerplek voor het leven. Laat leerlingen weten dat het soms ook mis mag gaan, dat je verschillend mag denken, maar dat je ook leert samen zoeken naar oplossingen waar we allemaal wat hebben. Die boodschap onderstreep ik nu nog meer, nu ik heb gezien wat er gebeurt als je dit niet doet.”

Het bezoek aan een Palestijnse school en de gesprekken die daar met leerlingen zijn gevoerd, heeft dan ook het meeste indruk op hem gemaakt. “Er hing hier een fantastische pedagogische sfeer van openheid, leergierigheid en gedrevenheid. De leerlingen zijn ontzettend gemotiveerd om naar school te gaan. Juist ook omdat zij weten dat er anders niet veel toekomstperspectief is. Zij willen graag werken naar een beter leven en emigreren. Van die motivatie kunnen wij leren”, vertelt Oud. Zo is er ook een ‘bemoedigingstrap’. Ook al zit het af en toe tegen en val je een trapje naar beneden, worden de leerlingen gemotiveerd om hun hoofd omhoog te houden en ondanks tegenslagen verder te gaan.

Naar Israël gaan was voor Oud ook op levensbeschouwelijk gebied een hele beleving. Onder leiding van rabbijn Soetendorp leerde hij meer over het jodendom en de Joodse mystiek in het geloof. “Ik had wel wat basiskennis over het jodendom, maar je leert echt vanuit een andere hoek naar dingen kijken. Zo ook naar de situatie tussen Israël en de Palestijnse gebieden. Verder is het mooie aan zo’n reis dat je dingen op je eigen manier kunt beleven. Bijvoorbeeld het stilstaan bij bijzondere plekken uit de Bijbel en daar een kaarsje aansteken of bidden. Je bent daar veel meer mee bezig.”

Zo is de groep onderwijsprofessionals onder meer naar de gereisd waar de Bergrede is gevoerd, hebben ze samen op het meer van Tiberias gevaren en zijn ze naar de Klaagmuur gegaan. Voorafgaand aan het vertrek naar Israël heeft Oud samen met leerlingen van De Windwijzer een boodschap op een briefje geschreven. Hij heeft dat daar ter plekke namens de school in de Klaagmuur gestopt. “Dat was ontzettend mooi omdat het namens ons allemaal was. Je merkte ook dat het bij de kinderen leefde, want toen ik terugkwam heb ik voor negentig van hen nog een fotopresentatie gegeven.”

Wat de reis verder nog bijzonder maakte, waren de persoonlijke gesprekken met andere collega’s uit het onderwijsveld. “Doordat ieder vanuit zijn of haar eigen achtergrond dingen beleeft, kun je er daarna mooi over doorpraten. Onze gesprekken gingen zowel over onze levensbeschouwing, onze zorgen over de samenleving in Israël / de Palestijnse gebieden en de dagelijkse onderwijspraktijk. Daarmee vorm je al snel een hechte club, waar ik ook ongelofelijk mee heb gelachen”, vertelt Oud.

Of hij nu nog contact heeft met de groep? “Niet elke dag, nee. Maar we hebben een terugkomdag gehad, en wie weet volgt er daar nog een van. Verder heb ik sowieso een uitgebreider netwerk aan overgehouden. Als ik in de toekomst ergens mee zit of ik zou graag met een collega buiten mijn eigen onderwijsorganisatie sparren, dan kan dat. Dat is ook een fijne gedachte.”

Oud is in ieder geval razend enthousiast over de reis en raadt andere leraren, onderwijsbestuurders en schoolleiders ook om mee te gaan. “Als je enige interesse hebt in levensbeschouwing en je bent op zoek naar nieuwe inzichten: qua kennis doe je echt een hele hoop op tijdens deze reis. Je leert meer over religie en achtergronden, maar maakt ook mee hoe het is om te leven in een gepolariseerde samenleving. Tot slot: de veiligheid is ook gegarandeerd. Daar wordt heel erg op gelet en werkt geruststellend.”

Voor een nieuwe groep enthousiaste onderwijsprofessionals organiseert Verus dit najaar weer een reis. Jij kunt van 25 oktober tot en met 2 november mee naar Israël en de Palestijnse gebieden. Als onderdeel van deze reis zijn er een aantal voorbereidingsdagen en ook afsluitend vindt er nog een terugkomdag plaats.