‘Leerlingen zijn gelijkwaardig aan elkaar, ook al denken ze verschillend’

“De enige manier om polarisatie te dempen, is door de dialoog te voeren, naar elkaar te luisteren, te erkennen dat je van elkaar verschilt en toch overeenkomsten proberen te vinden”, vindt dr. Stijn Sieckelinck, pedagoog en lector Youth Spot aan de Hogeschool van Amsterdam en tevens spreker op de Verus Identiteitsdag 2023.

Het leven van kinderen en jongeren speelt zich niet enkel op school en thuis af. Er is een zoveel grotere online wereld, waar hetgeen wat zich daar afspeelt ook van invloed kan zijn op het welzijn van een kind. Zo kunnen jongeren online in aanraking komen met gelijkgestemden, maar ook juist slachtoffer worden van pesten, uitsluiting of komen ze schadelijke informatie tegen. “Uiteindelijk komt het welzijn van jongeren altijd weer terug de school in. Maar daarvoor moet er wel aandacht zijn voor wat er zich afspeelt. Want voordat kinderen aan leren toe komen, moeten we weten wat er in hun hoofden omgaat”, vertelt Sieckelinck.

Daarvoor wordt op sommige scholen al gebruik gemaakt van jongerenwerkers, die meer zicht hebben op wat er zich online in de leefwereld van jongeren afspeelt en dit doorspelen aan de school. Ook is van belang om een veilige setting in de klas te creëren, waar de dialoog over zorgen of ontwikkelingen in onze samenleving worden gevoerd. Dit kunnen bijvoorbeeld klassikale gesprekken zijn over hoe je vanuit je eigen identiteit naar duurzaamheid kijkt, maar ook over vragen rondom eigen seksuele voorkeur of je geloof. “We moeten als school ook durven zeggen: dit staat niet in het curriculum, maar we kunnen er niet omheen. We gaan hier nu aandacht aan besteden. Als school kun je hier juist ook vanuit christelijke en katholieke waarden responsief op zijn: we horen je en je mag er zijn.”

Juist vanwege de huidige diversiteit in de samenleving, is het op christelijke en katholieke scholen ook steeds gemêleerder. Zo hangt soms een deel van de leerlingen op een bijzondere school geen geloof meer aan. Dit betekent dus ook dat er verschillende meningen en visies op het ‘goede leven’ bestaan. “En dat mag best wel even schuren”, vindt Sieckelinck. “Je hoeft namelijk niet tot consensus binnen je scholengemeenschap te komen. Het gaat erom dat we met elkaar erkennen dat er verschillen zijn, en dat we juist samen de school als veilige haven maken. Dit kan niet als identiteit een black box is waar niemand het over heeft, of dat een bepaalde identiteit als drukkend of allesbepalend wordt ervaren. Daarom moeten we continu met elkaar het gesprek blijven aangaan.”

Daarbij benadrukt Sieckelinck dat hierbij ook ruimte moet zijn voor het aandragen van initiatieven van onderaf. Bijvoorbeeld zoals het creëren van een gebedsruimte of het oprichten van een gender alliance. Al zet de pedagoog bij beide voorbeelden ook een notitie: “Je moet hierbij ook oog houden voor leerlingen die bijvoorbeeld geen religie aanhangen of die juist anders kijken naar gender- of seksualiteitsvraagstukken. Want een bekend fenomeen is dat als de ene groep groter wordt, een andere tegengestelde groep zich ook sterker gaat vormen. Daarom moet je bij het inbedden van identiteitsinitiatieven op school altijd rekening houden met de gehele populatie van een school. Niemand mag zich buitengesloten voelen.

Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je een gebedsruimte niet enkel op een christelijke of katholieke manier wordt ingericht en benoemd, maar dat je toewerkt naar een ruimte waar ieder kind en iedere leerling een moment van stilte of bezinning kan hebben. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld de oprichting van een gender alliance of het vieren van Paarse vrijdag. Het liefste wil je dat iedereen zich enigszins gezien of gehoord voelen, ongeacht hun denkbeelden. Dus houdt daar bij de vormgeving van deze initiatieven rekening mee.”

En lijken twee groepen toch lijnrecht tegenover elkaar te staan? Dan is juist van belang deze jongeren bij elkaar te brengen. “Dit hoeft helemaal niet zwaar te zijn, maar het gaat om het leren samenleven met elkaar en verschillen te waarderen. We moeten dit niet uit de weg gaan. Zorg dat je ruimte faciliteert waarin verschillende mensen en werelden bij elkaar komen, waar naar elkaar wordt geluisterd en diversiteit er mag zijn. Jouw waarheid is niet dé enige waarheid, zolang we maar met respect luisteren naar hoe een ander in het leven staat.

En zoals ik al zei: je hoeft op school niet tot een consensus te komen, maar je moet wel het contact creëren tussen leerlingen die gelijkwaardig zijn aan elkaar en toch verschillend denken. En het mooie daarvan is, dat leerlingen door de dialoog met elkaar ook inzien dat hun angsten of zorgen vaak vanuit gedeelde waarden komen, alleen de uitingen zijn anders. En ik weet zeker dat als leerlingen langer met elkaar in gesprek blijven, er juist ook overeenkomsten te vinden zijn. Dat geldt voor ieder mens.”

Tijdens de Verus Identiteitsdag geeft Sieckelinck een lezing rondom het thema diversiteit vanuit levensbeschouwelijk perspectief. Hij zal daarbij ook voorbeelden geven van identiteitsvraagstukken rondom diversiteit die vandaag de dag spelen op scholen. Verder bestaat de dag uit een tal van workshops waarin we aan de slag gaan met de dilemma’s en kansen als het gaat om omgaan met levensbeschouwelijke en seksuele verschillen. Zien we jou op 29 november 2023 bij Antropia in Driebergen?