Wanneer een school merkt dat voor een leerling extra ondersteuning nodig is, bijvoorbeeld omdat er zich problemen in het gedrag voordoen of als er sprake is van een gebrek aan substantiële ontwikkeling, heeft de school een verplichting om de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte van de leerling vast te stellen.
Vervolgens dient de school te onderzoeken of zij binnen de grenzen van haar ondersteuningsmogelijkheden, overeenkomstig het schoolondersteuningsplan, kan voldoen aan de extra ondersteuning die de leerling geboden moet worden.
Onderwijsontwikkelingsperspectief
Om de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte van de leerling zo goed mogelijk in kaart te brengen moet een OPP worden opgesteld. Het OPP bestaat uit twee onderdelen. Het eerste deel richt zich op de ontwikkelingsmogelijkheden (uitstroombestemming). De school gaat hier in beginsel over. Het handelingsdeel gaat ondersteuningsbehoefte. Dit OPP kan pas worden vastgesteld als er tussen de school en de ouders op overeenstemming gericht overleg (OOGO) heeft plaatsgevonden en de ouders daarnaast hebben ingestemd met het handelingsdeel van het OPP.
Wat wordt van school en ouders verwacht in een OOGO?
Ouders dienen vooraf te weten wat de status van het OOGO is, dat hun toestemming ertoe doet en dat het uitblijven van toestemming gevolgen zal hebben, zoals bijvoorbeeld handelingsverlegenheid.
Uit de jurisprudentie kan worden afgeleid dat de school in dit overleg open dient te staan voor suggesties van de ouders. Naar aanleiding van het overleg dient zij dan een autonome, professionele beslissing te nemen. Let wel: De school hoeft de suggesties van ouders in het kader van de regierol niet over te nemen.
De school mag in dit verband van de ouders verwachten dat ook zij open een reëel overleg voeren en dat zij medewerking verlenen bij het in kaart brengen van de ondersteuningsbehoefte van de leerling.
Het is mogelijk dat ouders geen coöperatieve houding innemen en afstemming in het OOGO proberen af te houden. Als dat het geval is, dan is het voor het verdere juridische proces aan te bevelen om hen er schriftelijk op te wijzen dat van hen medewerking verwacht mag worden en dat wanneer de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte van de leerling niet inzichtelijk kan worden gemaakt, dit tot handelingsverlegenheid van de school kan leiden.
Instemmen met handelingsdeel OPP
Zoals hiervoor is aangegeven moeten ouders instemmen met het handelingsdeel van het OPP. Dit deel van het OPP bevat een omschrijving van de individuele begeleiding die is afgestemd op de behoefte van de leerling.
De school moet in dat verband in staat worden gesteld om onderzoek te doen naar de onderwijsbehoefte van de leerling. Wanneer de school onderzoeken en/of observaties wil laten plaatsvinden en de ouders belemmeren dit om welke reden dan ook, kan de school onvoldoende inzicht te krijgen in de achtergrond van de gedragsproblematiek en de ondersteuningsbehoefte van de leerling en onvoldoende bepalen in hoeverre in extra ondersteuning kan worden voorzien.
Hoe moet je als school handelen als ouders niet akkoord gaan met het laten plaatsvinden van onderzoeken en/of observaties of als zij het proces vertragen? Besef als deze vraag zich voordoet, dat je als school de regierol hebt. Maar verlies daarbij niet uit het oog te onderzoeken waar de weerstanden van ouders vandaan komen.
Het is verstandig om ouders zakelijk te communiceren en hen schriftelijk te wijzen op de noodzaak de school in de gelegenheid te stellen zich een volledig beeld te vormen van de achtergronden van het getoonde gedrag en de daaraan verbonden ondersteuningsbehoeften van de leerling [1]. Daarnaast dienen ouders gewaarschuwd te worden dat wanneer de onderzoeken en/of observaties die de school voorstelt niet kunnen plaatsvinden, dit handelingsverlegenheid bij de school tot gevolg kan hebben en dat, bij het aanhouden van de gedragsproblematiek, overwogen kan worden om tot verwijdering van de leerling over te gaan. Wanneer medewerking van ouders ontbreekt, is het vanuit juridisch oogpunt ook verstandig om alle inspanningen die de school heeft verricht op schrift te stellen. Wanneer ouders zich bijvoorbeeld tot de Geschillencommissie Passend Onderwijs wenden zal de kans groot zijn dat deze commissie wanneer ouders de school onvoldoende in staat hebben gesteld onderzoek te doen naar de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte van de leerling en de school de juiste inspanningen heeft verricht en deze inzichtelijk heeft gemaakt, zal oordelen dat de school niet kan worden tegengeworpen dat het handelingsdeel van het OPP ontbreekt [2].
Zoektocht naar ander passend onderwijs
Wanneer een verwijdering op grond van handelingsverlegenheid overwogen wordt, is het belangrijk om te onderbouwen dat het voor de school niet langer mogelijk is om de leerling adequaat te begeleiden en te ondersteunen. Daarnaast is van belang om inzichtelijk te maken welke begeleiding de leerling is geboden in het kader van een OPP, welke maatregelen zijn getroffen, welke instanties om advies is gevraagd en welke beslissingen in dat verband zijn genomen [3]. Van belang is daarbij niet alleen dat de groepsleerkracht en/of IB/zorgcoördinator en de ouders worden gehoord (in het primair onderwijs) [4], maar ook dat een andere school [5] zich bereid heeft verklaard om de leerling toe te laten. Wat te doen als in het overleg met de ouders blijkt dat zij niet bereid zijn om in gesprek te gaan over het benaderen van een andere school die voor de leerling passend onderwijs kan bieden. In dat geval is het aan te raden om de ouders schriftelijk te waarschuwen dat de school geen invulling kan geven aan de zorgplicht en deze dan op een gegeven ogenblik ophoudt [6] en dat dit tot gevolg kan hebben dat het besluit tot verwijdering van de leerling zal worden genomen.
Bij weerstand van ouders in geval van handelingsverlegenheid zijn er, zoals hiervoor aangegeven, voor de school mogelijkheden om in het belang van de leerling de regie te blijven voeren. Blijf hierbij oog houden voor de achtergrond van de weerstand van de ouders en het overbruggen hiervan. Mocht je in dit verband vragen hebben, dan zijn onze juridische helpdesk en onze juristen en advocaten je graag van dienst.
Andere praktische informatie over dit onderwerp
In maart 2023 hebben wij het geactualiseerde protocol toelating, time-out, schorsing en verwijdering en ontoelaatbaar gedrag van ouders voor het primair onderwijs gepubliceerd. Momenteel actualiseren wij het modelprotocol toelating, time-out, schorsing en verwijdering en ontoelaatbaar gedrag van ouders voor het voortgezet onderwijs. Zodra dit document gereed is, wordt dit op de website geplaatst en zal hierover een kort item in onze nieuwsbrief verschijnen.
Deze bijdrage is geschreven door:
In verband met dit onderwerp zijn de volgende wegwijzers interessant
Voetnoten
[1]: Zie uitspraak 108518 en 108077 op de site onderwijsgeschillen.nl
[2]: Zie uitspraak 108518 op de site onderwijsgeschillen.nl.
[3]: Zo kan bijvoorbeeld besloten worden (eenzijdig) een toelaatbaarheidsverklaring bij het samenwerkingsverband aan te vragen.
[4]: Van belang is de sectorspecifieke voorwaarden voor de verwijdering in acht te nemen. Zie hiervoor bij het primair onderwijs artikel 40 en artikel 63 van de Wet op het primair onderwijs en voor het voortgezet onderwijs artikel 8.15 van de Wet voortgezet onderwijs 2022.
[5]: of instelling.
[6]: Zie uitspraak 107287 op de site onderwijsgeschillen.nl.
Samen besturen
Deze pagina is onderdeel van ons domein Samen besturen. Verus wil randvoorwaarden scheppen voor geïnspireerd goed onderwijs. Dat doen we door betrokken te zijn bij elkaar en samen te verbinden als gemeenschap, met begrip voor de positie van leden die in hun eigen leergemeenschap functioneren. Bestuurlijke vraagstukken lossen we samen op, met hulp van collega-bestuurders of een adviseur.
