De druk op het onderwijs, scholen en docenten op het aantonen van meetbare resultaten is groot. Maatschappelijk gezien wordt wat we met het hoofd doen meer gewaardeerd dan wat we met onze handen doen, meent Segers. ‘’We praten over opklimmen en stijgen als je van vmbo naar havo of vwo gaat. Maar als je schooladvies is om de praktische kant op te gaan, dan ben je een daler. Als iets niet slaagt of lukt, geven we als samenleving het gevoel aan jongeren dat ze falen. Dat zijn rare signalen die we afgeven en het klopt niet met wat we nodig hebben en hoe mensen zijn. Er is geen goed of fout. Er is een enorme variatie aan talenten die we moeten waarderen.’’
Maar het waarderen van die talenten en minder focus op resultaten, hoe doen we dat? ‘’Als in het onderwijs de focus wordt verlegd van cijfers en resultaten naar persoonsvorming en vorming om een goed mens te zijn, kan dat al helpen’’, vindt Segers. Hij geeft aan dat als we alleen maar kijken naar slagingspercentages en scores, de huidige meritocratische focus niet zo gek is. ‘’Maar als we scholen méér vrijheid geven voor die vorming, minder exact voorschrijven wat ze precies moeten doen en het vertrouwen aan hen teruggeven, dan hoeven ze niet meer via een afvinklijstje van de overheid te werken. Dan komt er ruimte voor oprechte aandacht en tijd om op te trekken met studenten, scholieren een leerlingen. Want als ik zelf terugkijk naar mijn onderwijsloopbaan, is een docent die tegen mij zei: Gert-Jan, je kunt veel meer dan je denkt – toch echt een van mijn hoogtepunten. Ik ben dat nooit vergeten.’’
‘Eigen schuld’
Een andere factor die behoorlijk wat prestatiedruk op studenten legt, is het leenstelsel. Een thema waar de ChristenUnie zich hard voor heeft gemaakt om af te schaffen. Nu die afschaffing en de terugkeer van de basisbeurs dichterbij lijkt te komen, is Segers positief gesteld. Maar, er blijft wel een grote groep studenten alsnog met een schuld achter. ‘’De studenten hebben het zwaar. Ze werken hard voor hun studie en hebben daarnaast ook nog een bijbaan en zetten zich in voor (studenten)verenigingen. Om dan ook nog met een grote schuld achter te blijven, is onrechtvaardig. Het is een mythe van de meritocratische belofte: als je die kansen pakt, zal het leven en het land je dubbel en dwars belonen. Maar dat is in sommige gevallen absoluut niet zo’’, benadrukt Segers.
Zo zijn er studenten die na hun studie met een schuld blijven zitten omdat ze nooit een vast contract krijgen en van baan naar baan hoppen, waardoor ze ook nooit een huis kunnen kopen en moeten blijven huren. Toen Segers enkele jaren geleden samen met Tim Hofman Coalitie-Y begon, het platform voor een beter Nederland voor jongeren, was de afschaffing van het leenstelsel ook een groot speerpunt. ‘’Want het meritocratisch denken is zo sterk, dat we letterlijk de schuld bij jongeren zelf leggen. Succes is je verdienste en als je faalt is het je eigen schuld. Nu komt daar ook de studieschuld bij die studenten overhouden na een paar jaar studeren. Het is hoog tijd dat we daar einde aan maken en ook gaan nadenken hoe we de leenstelsel-studenten tegemoet kunnen komen met het aflossen van hun schuld.’’
Onderwijsvrijheid
Segers hoopt dat we de komende tijd minder meritocratisch gaan denken en we het besef krijgen dat we voor elkaar moeten zorgen en dat het niet enkel om geld en succes draait, maar om karakter en mensen. ‘’Dat is ook de reden dat ik me zorgen maak over de verdere inperking van onderwijsvrijheid. Want juist die vrijheid geeft je als docent ruimte om te spreken over je hart en ziel. Als het steeds meer staatsonderwijs wordt waarin de overheid voorschrijft wat wel en niet mag, wordt het onderwijs heel schraal’’, zegt hij. Daarmee onderstreept hij het belang van zijn eigen inzet in het politieke speelveld, waarin hij het brede gesprek hierover wil blijven voeren. ‘’We moeten niet enkel voor ons eigen recht opkomen, maar voor elkaar zorgen en klaarstaan.’’
En dat hoopt hij ook terug te zien in de prioriteiten van de komende onderwijsminister: het vertrouwen in scholen, schoolleiders en bestuurders teruggeven. En de ruimte creëren voor het goede contact tussen docenten, leerkrachten en leerlingen. ‘’Niet van alles voorschrijven en niet vanuit wantrouwen opereren, maar geef scholen de ruimte voor het persoonlijke contact. Ik hoop dat het vertrouwen in onze onderwijsprofessionals met een hoofdletter V wordt geschreven in het komende regeerakkoord. Want in de jongere generatie die zo zoekend is, is daar juist behoefte aan. Geen constante prestatiedruk, maar juist een aanmoediging van docenten waardoor ze nóg mooiere mensen worden.’’
